اصل پنجاهم قانون اساسی جمهوری اسلامی ایران
در جمهوری اسلامی، حفاظت محیط زیست که نسل امروز و نسل های بعد باید درآن حیات اجتماعی رو به رشدی داشته باشند، وظیفه عمومی تلقی می گردد. از این رو فعالیتهای اقتصادی و غیر آن که با آلودگی محیط زیست یا تخریب غیر قابل جبران آن ملازمه پیدا کند، ممنوع است.
مقدمه:
امروزه، تاثیر محصولات صنعتی و فرآیند تولید، عرضه و مصرف آنها بر محیط زیست، مورد توجه اکثر ملتها و دولتها قرار گرفته است.
این امر علاوه بر انجام اقداماتی برای حصول اطمینان از فاکتورهای کمی و کیفی محصولات از قبیل ایمنی، دوام مناسب، تحویل به موقع و … باعث ایجاد نهادهای بین المللی جهت کنترل و پایش موارد زیست محیطی و ارایه گواهینامه های مختلف ملی و بین المللی در سطح جهانی شده است.
همزمان با رشد سریع صنعتی شدن جوامع صنعتی، ضرورت حفاظت مطلوب و کارا از محیط زیست دیگر در حیطه سلیقه ها نمی گنجد بلکه اهمیت و ضرورت توجه به آن تبدیل به یک موضوع مهم بین المللی شده است. در این راستا توسعه پایدار، توسعه ای شناخته می شود که در آن ضرورت حفاظت از طبیعت و محیط زیست به صورت یک اصل اساسی در کنار دیگر عوامل مورد توجه قرار گرفته باشد. با توجه به روند توسعه و گسترش و پیشرفت جوامع و رقابت شدید بین صنایع جهت عرضه کالا و مشتری مداری، در آینده نه چندان دور، فقط سازمانهایی می توانند در این رقابت دوام بیاورند که علاوه بر توجه به کاهش قیمت و ثبات کیفیت، در بهبود مستمر بر حفاظت محیط زیست اقدامات جدی و مورد قبول جامعه جهانی را به عمل آورند.
کارخانجات تولید کننده سیمان با توجه به پتانسیل تولید انواع آلودگی زیست محیطی، نیازمند رعایت دقیقتر و پایش مستمر فاکتورهای زیست محیطی هستند. از انواع این آلودگیها می توان به آلودگی هوا، آب، فاضلاب، آلودگی صوتی، گاز های سمی و موارد مشابه اشاره نمود.
در این راستا، شرکت سیمان ممتازان کرمان به عنوان یکی از تولیدکنندگان سیمان در کشور، کنترل آلودگیهای زیست محیطی را به عنوان یکی از موارد مهم در خط مشی شرکت شناخته و به آن توجه دارد.
شرکت سیمان ممتازان کرمان
این شرکت در استان کرمان و در جنوب شرق ایران واقع شده و از سال 2007 تاکنون با تولید انواع سیمان پرتلند و به ظرفیت روزانه 3300 تن کلینکر در روز در حال بهره برداری می باشد.
از ابتدای طراحی خط تولید و در مراحل اولیه پروژه، رعایت اصول حفظ محیط زیست و تدوین خط مشی های لازم و پیشگیری از آلودگیهای مختلف، سرلوحه اقدامات این شرکت قرار گرفته است.
کسب گواهی استاندارد ایزو 14001 و تعهد به الزامات قانونی و مدیریتی آن از سوی مدیریت و کلیه کارکنان این شرکت و تدوین روشها و دستور العملهای مربوطه از جمله این اقدامات بوده است که تا کنون نیز با جدیت رعایت شده و دریافت نشانها و گواهینامه های متعدد دیگر نیز در همین راستا بوده که در قسمت لوحها و افتخارات قابل مشاهده می باشد.
نحوه عملکرد و پایش عوامل آلوده کننده درکارخانه سیمان ممتازان کرمان:
تقریباً تمامی فعالیتهایی که در فرآیند تولید این کارخانه به صورت بالقوه می توانند باعث انواع آلودگی محیط زیست شده و یا در رابطه با عوامل خطرناک ایمنی و بهداشتی می باشد طبق طبقه بندی زیر دسته بندی و کنترل می شوند:
1-عوامل آلوده کننده هوا:
با توجه به سیستمهای خردایش و پخت مواد، پتانسیل پراکنش گرد و غبار و گازهای سمی از قبیل CO وSO2 بسیار بالا بوده که توسط نصب انواع غبارگیر و پایش دائمی این عوامل تحت کنترل قرار گرفته و در مقادیری کمتر از میزان مجاز استاندارد قرار دارند. جداول مربوط به اندازه گیری گازها و ذرات معلق خروجی از دودکشها در پیوستهای شماره 1 و 2 آورده شده است. چنانچه این مقادیر، در اندازه گیریها بیشتر از میزان مجاز، تشخیص داده شدند اقدامات کنترلی مناسب در قالب روشهای اجرائی اقدامات اصلاحی و پیشگیرانه انجام و نتایج در فرمهای ثبت فاکتورهای سنجش ثبت می گردند.
سیستم غبارگیر این کارخانه شامل 2 دستگاه الکترو فیلتر 2 دستگاه مولتی سیکلون و 36 دستگاه غبارگیر کیسه ای جت پالس (بگ فیلتر) بوده و کلیه غبارگیرها برابر دستور العمهای موجود مورد بازدید مستمر و پاک سازی، تمیز کاری، تعمیر و تعویض( در صورت لزوم) قرار دارند.
با استناد به حساسیت موضوع، سیستم آنلاین غبارگیر بر روی الکترو فیلتر اصلی نصب و هم چنین نصب برنامه نمایشگر سیستم غبار و نمودارهای مربوط به OPC,DUST,CO2,O2 به صورت آنلاین بر روی سایت شرکت به نشانی www.momtazancement.com گامی بلند در جهت صیانت از محیط زیست و هوای پاک می باشد.
2- آبها ،فاضلابها و کنترل عوامل الوده کننده آن:
در این بخش نیز همچون بخش قبلی، در بازه های زمانی مشخص، اندازه گیریهای مربوطه طبق دستورالعملهای مشخص، انجام و نتایج ثبت و در صورت لزوم اقدامات کنترلی مناسب به عمل می آید. از جمله فاکتورهای اندازه گیری میزان BOD,COD بوده که کمتر از استاندارد مجاز هستند.
سیستم تصفیه فاضلاب این شرکت از نوع سیستم هوا دهی عمیق است و دارای مخازن هوادهی، بخش لجن فعال و مخازن هاضم لجن و کلر زنی و سیستم خروجی می باشد.
از آب تصفیه شده خروجی از این سامانه، جهت آبیاری فضای سبز استفاده و از این طریق در مصرف آب کارخانه صرفه جوئی می گردد.
جهت حفاظت از سیستم آبهای زیر زمینی از سال 2013 استفاده از آجرهای بدون کروم بجای آجرهای کروم دار در کارخانه سیمان ممتازان شروع شده است.
لازم به ذکر است طبق بررسيها و آزمايشات بعمل آمده ثابت شده كه كروميت در استخراج معدن، هنگام توليد نسوز و حتي پس از مصرف در صنايعي مثل مس و … هيچ مشكلي نداشته و كروم موجود همواره به شكل كروم سه ظرفيتي است اما اين كروميت پس از استفاده در كوره هاي سيمان، به كروم شش ظرفيتي تبديل مي شود كه بواسطه حلاليت بسيار بالا در آب، به شدت آلوده كننده آبهاي زيرزميني بوده و مي تواند باعث بيماري هاي متفاوت انساني گردد. اگر يك آجر منيزيا – كروميتي فقط با 5/4 در صد وزني كروميت در نظر گرفته شود، منبع حداقل 2/0 درصد وزني كروم شش ظرفيتي خواهد بود. هر متر رينگ از آجرهاي نسوز باطله در يك كوره با قطر 4 متر حدود 7 تن وزن دارد، پس به ازاي تنها يك متر رينگ، 5.6 كيلوگرم كروم شش ظرفيتي ايجاد خواهد شد. مقدار سمي بودن اين ماده آنچنان بالاست كه در اروپا و آمريكا، براي مقدار كروم در آب آشاميدني استاندارد در نظر گرفته شده است .
ضمنا آب شرب و مصرفی کارخانه نیز طبق دستورالعملهای مربوطه دائما تحت پایش و کنترل قرار می گیرد.
3- پسماندها:
در این بخش با توجه به ماهیت پسماندها و ضایعات موجود فرآیندها، نحوه شناسایی و تفکیک آنها طبق دستورالعملها و فرمهای مربوط تعیین و سپس حجم پسماندها بر اساس دوره های مصرف و مقایسه با آمارهای قبلی مشخص و بر اساس حجم و نوع ضایعات به تفکیک جمع آوری می گردند.
به این منظور ظرفهای زباله مخصوص مواد غذایی به رنگ قرمز ـ مواد پلاستیکی به رنگ سبز، کاغذ و مقوا به رنگ آبی، مواد فلزی و شیشه ای به رنگ نقره ای و مواد عفونی و شیمیائی به رنگ زرد مشخص، و در محلهای مناسب و مورد نظر نصب گردیده است. وسایل لازم جهت جمع آوری این گونه پسماندها نیز شناسایی و در محلهای مزبور، نصب شده است.
در بخش مربوط به زباله های عفونی واحد بهداری، با توجه به حجم اندک آنها، ابتدا اقلام فوق توسط دستگاه اتو کلاو استریل گردیده و سپس در پلاستیکهای زرد رنگ جمع آوری و روزانه از کارخانه خارج می شود.
4- آلودگی خاک
طبق قوانین و مقررات محیط زیست ایران، از ریزش روغن و گریس روی زمین که باعث آلودگی خاک می گردد بایستی جداً خودداری و در صورت نشتی و یا ریزش مواد آلوده کننده زیست محیطی از سینی گذاری استفاده گردد. در این رابطه ضمن آموزشهای داده شده، اپراتورهای قسمتهای مختلف کارخانه در صورت رویت هر گونه ریزش روغن گریس از قسمتهای مختلف دستگاهها ضمن سینی گذاری سریعاً به واحد مکانیک جهت رفع نقص اطلاع می دهند. پسماند دستمالهای آغشته به روغن و گریس نیز در محل های مخصوص جمع آوری می گردد.
5-آلودگی صوتی:
از جمله تاثیرات منفی که صدا به عنوان آلودگی بر سلامتی انسان دارد می توان به صدمات وارده به دستگاه شنوائی و بینایی، اثر بر سیستم تعادلی (گیجی، تهوع، اختلال در راه رفتن)، اثرات عصبی، اختلال در خواب و اثرات روانی اشاره نمود. از سایر اثرات می توان افزایش ضربان قلب، فشار خون و تنفس را نام برد که بر عملکرد دستگاهای بدن اثر نامطلوب دارد.
واحد اندازه گیری صوت بر حسب دسی بل بوده ومیزان مجاز صدا در هشت ساعت کار بر اساس استاندارد 85 دسی بل می باشد.
محدوده های صوت عبارتند از: محدوده ایمن کمتر از 65دسی بل، محدوده احتیاط بین 65 تا 85 دسی بل، محدوده خطر بالاتر از 85 دسی بل.
چکیده نتایج آزمون آلودگی صوتی که سال جاری انجام گردیده در پیوست شماره 3 قابل ملاحظه است و نمایانگر تحت کنترل بودن وضعیت می باشد.
6- فضای سبز
اهمیت فضای سبز مقوله ای نیست که نیاز به توضیح داشته باشد. شرکت سیمان ممتازان در حال حاضر با پوشش دادن حدود 43 هکتار فضای سبز از نوع درختان زینتی و کاشت 13000 اصله درخت در جهت کاهش آلودگی زیست محیطی و با طراوت نمودن محیط کاری خود اقدام نموده است.
در انتخاب درختان با توجه به شرایط اقلیمی سعی شده از درختانی استفاده گردد که نیاز کمی به آب داشته که درختان برگ سوزنی از جمله آنها می باشند.
7- بهینه سازی مصرف انرژی و استفاده از سوخت پاک
به دلیل اهمیت استفاده از سوختهای غیر فسیلی در جهت پاکسازی هوا، تاکنون در جهان استفاده از انرژیهای نظیر باد، آب، زمین گرمایی (هیدرو ترمال) و خورشیدی مورد توجه قرارگرفته که با توجه به محدودیتهای پیش رو تاکنون نتوانسته اند به صورت فراگیر، جایگزین سوختهای فسیلی گردند.
شرکت سیمان ممتازان در این راستا، با راه اندازی دو عدد سلول خورشیدی جهت روشنایی محوطه کارخانه و هم چنین نصب و راه اندازی 4 دستگاه آب گرم کن خورشیدی برای گرم کردن آب مصرفی واحدهای اداری و رفاهی خود، گامی هر چند کوچک اما مهم در این زمینه برداشته است.
این امر باعث تولید حدود 30000Kwh برق در سال گذشته گردیده و نهایتاً باعث عدم استفاده از m3 28500 گاز شده است. لازم به ذکر است که در زمینه بهینه سازی مصارف انرژی اقدامات اساسی در این شرکت انجام پذیرفته که نتایج آن در قسمت انرژی وب سایت قابل مشاهده می باشد.
8-برنامه های آتی:
ضمن کنترل و پایش و حفاظت از برنامه های موجود جهت حفظ محیط زیست، این شرکت سعی در بهبود و توسعه مداوم آن داشته و از موارد جدید در این راستا استقبال می نماید.
ضمناً با راه اندازی سیستم اتوماسیون اداری و کاهش مصرف کاغذ و جوهر پرینتر از آلودگی ناشی از بقایای لوازم مربوط به مکاتبات کاسته شده است.
همچنین به جهت حفظ نسل گونه های حیوانات وحشی در کوهای اطراف و نزدیک معدن کارخانه، آبشخورهای متعددی تعبیه گردیده تا کمترین آسیب به محیط زیست این جانداران وارد گردد.
سخن انتهایی:
همان گونه که ذکر شد، در این شرکت اکثر خطرات ایمنی و جنبه های زیست محیطی که بایستی تحت کنترل باشند شناسایی و ارزیابی و ثبت و نگهداری آنها در جهت بهبود عملکرد سیستم و حصول اطمینان از انطباق با خط مشی شرکت در دستور کار قرار دارد.
شناسایی جنبه های زیست محیطی که در هر واحد توسط کمیته های مربوط شناسایی شده اند در فرمهای مربوطه ثبت، طبقه بندی و امتیازدهی می گردند و تا کنون حدود 2000 جنبه شناسایی شده است.
نیل به اهداف والای حفاظت از محیط زیست و گسترش و توسعه محیط سازگار با طبیعت، در کنار تولید صنعتی، شرکت سیمان ممتازان را به عنوان یکی از صنایع سبز و پاک کشور معرفی نموده تا جائی که در سال 1389 به عنوان صنعت سبز برتر کشور، از سوی سازمان حفاظت از محیط زیست انتخاب گردیده است.
در کنار دریافت لوح صنعت سبز، این شرکت از سال 1386 یعنی از همان اوایل راه اندازی موفق به دریافت گواهینامه ISO14000 گردیده که حاکی از تلاش مدیریت و کلیه پرسنل آن در جهت داشتن فضایی سالم و به دور از آلودگی در محیط صنعتی می باشد.
